Το 2024 δόθηκαν οκτώ (8) υποτροφίες, για ερευνητκά έργα που επικεντρώνονται στη μελέτη του αργυροπελεκάνου (Pelecanus crispus), της σαύρας Podarcis gaigeae weigandii, του πηλοβάτη (Pelobates sp.), της πεταλούδας Polyommatus orphicus, του ποταμόδρομου ψαριού Alburnus volviticus, της υδρόβιας μαλακοπανίδας της Κρήτης, του γκαβόχελου της Ηπείρου (Caspiomyzon graecus), και των ενδημικών οδοντόγναθων της Κρήτης Coenagrion intermedium & Boyeria cretensis.

Υπότροφος: Φοίβος Αλέξανδρος Μουχλιανίτης, Βιολόγος, PhD

Αντικείμενο έρευνας: Η έρευνα επικεντρώνεται στη μελέτη του Αlburnus volviticus, ενός ενδημικού ποταμόδρομου ψαριού της Λίμνης Βόλβης, χαρακτηρισμένης περιοχής Natura 2000. Η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN) αξιολογεί το είδος ως «Κινδυνεύον», με τάση μείωσης του πληθυσμού, σε ό,τι αφορά την κατάσταση διατήρησής του. Η γνώση αναφορικά με τη βιολογία και οικολογία του ψαριού είναι πολύ περιορισμένη, και δεν υφίσταται σχέδιο διαχείρισής του. Με στόχο την αύξηση της γνώσης και τη συγκέντρωση πληροφοριών που θα βοηθήσουν στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού σχεδίου διαχείρισης που θα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του είδους, το πρόγραμμα προβλέπει:

• Πραγματοποίηση γενετικών αναλύσεων για να επιβεβαιωθεί η παρουσία του είδους στο κύριο πεδίο αναπαραγωγής του (Ρέμα του Μελισσουργού) και για να εξεταστεί το ενδεχόμενο υβριδισμού με το συγγενικό είδος Alburnus sp. volvi
• Χαρτογράφηση των υφιστάμενων εγκάρσιων φραγμών της κοίτης του ρέματος, και μελέτη της επίδρασής τους στη μετακίνηση του είδους και στην ποιότητα του νερού

Υπότροφος: Ανθή Οικονόμου, Βιολόγος, PhD

Αντικείμενο έρευνας: Το έργο αφορά το στενο-ενδημικό ψάρι Caspiomyzon graecus (Γκαβόχελο της Ηπείρου), που ζει μόνο στον ποταμό Λούρο. Έχοντας επιβιώσει από τουλάχιστον τέσσερα από τα πέντε γεγονότα μαζικής εξαφάνισης στον πλανήτη, χαρακτηρίζεται ως ένα ζωντανό απολίθωμα, ενώ παρουσιάζει κι έναν από τους πιο εντυπωσιακούς κύκλους ζωής, καθώς ενηλικιώνεται μόνο για να αναπαραχθεί και ύστερα πεθαίνει.

Το είδος αντιμετωπίζει πολλές ανθρωπογενείς πιέσεις, όπως η τροποποίηση του ποταμού, η υπεράδρευση και η οικιστική ρύπανση, αλλά παρόλα αυτά, μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία δράση για την προστασία του. Στόχος του έργου είναι η αποτύπωση της υφιστάμενης πληθυσμιακής κατάστασης του είδους και της ποιότητας των ενδιαιτημάτων του, με απώτερο σκοπό τη διαμόρφωση επιστημονικά τεκμηριωμένων διαχειριστικών δράσεων για την ενίσχυση του πληθυσμού του.

Υπότροφος: Ελεάνα Καζίλα, Βιολόγος, MSc

Αντικείμενο έρευνας: Αντικείμενο της έρευνας αποτελούν δύο είδη ενδημικών Οδοντόγναθων της Ελλάδας (Coenagrion intermedium και Boyeria cretensis), τα οποία ζουν σε ποτάμια μόνιμης ροής στην Κρήτη, και τα οποία χαρακτηρίζονται ως «Κινδυνεύοντα» από την Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN). Η βιολογία και οικολογία των Οδοντόγναθων είναι άμεσα συνυφασμένες με την κατάσταση και την ποιότητα των υδάτινων σωμάτων. Στην Κρήτη, όπου τα συστήματα αυτά υπόκεινται σε συνεχή υποβάθμιση λόγω απολήψεων νερού, μπαζωμάτων, ρύπανσης, ελλιπώς σχεδιασμένων δημοσίων έργων κ.α., η μελέτη τους καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική.

Το έργο στοχεύει στην επικαιροποίηση της κατανομής των ειδών, την παραγωγή συμπληρωματικής γνώσης σχετικά με τη βιολογία και οικολογία τους, την καταγραφή και αξιολόγηση των απειλών και παρεμβάσεων στα ενδιαιτήματα που διαβιούν, με βάση ένα προτυποποιημένο πρωτόκολλο, και τέλος στη διαμόρφωση προτάσεων για μέτρα διατήρησής τους. 

Υπότροφος: Αναστάσιος Μπούνας, Βιολόγος, PhD

Αντικείμενο έρευνας: Το ερευνητικό έργο στοχεύει στην υλοποίηση μιας καινοτόμου προσέγγισης για τη διατήρηση του Αργυροπελεκάνου (Pelecanus crispus) στην Ελλάδα, η οποία βασίζεται σε προηγμένα οικολογικά μοντέλα. Το είδος είναι υψηλής διαχειριστικής σημασίας, γεγονός που οδήγησε τη δεκαετία του ’80 στην υλοποίηση δράσεων παρακολούθησής του, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μακρές χρονοσειρές δεδομένων (Crivelli 1996, Crivelli et al. 1998, Catsadorakis et al. 2015, Catsadorakis et al. under review).

Με στόχο τη διερεύνηση της δυναμικής των μεταπληθυσμών του Αργυροπελεκάνου στην Ελλάδα, θα εφαρμοστούν μέθοδοι που περιλαμβάνουν:

• Συλλογή και επεξεργασία γενετικού υλικού
• Παρακολούθηση πληθυσμιακού μεγέθους
• Τοποθέτηση δορυφορικών πομπών σε ενήλικα ή νεαρά άτομα

οι οποίες θα συνδυαστούν με τη χρήση υπαρχόντων δεδομένων παρακολούθησης.

Τα αποτελέσματα θα συμβάλουν στην αξιολόγηση της κατάστασης των υφιστάμενων αποικιών και της μεταξύ τους συνδεσιμότητας, καθώς επίσης και στην αναγνώριση απειλών που τις επηρεάζουν.

Με αυτόν τον τρόπο θα επιτρέψουν τη διαμόρφωση διαχειριστικών προτάσεων που θα είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε μίας αποικίας ξεχωριστά.

Υπότροφος: Ελισάβετ Γεωργοπούλου, Βιολόγος, PhD

Αντικείμενο έρευνας: Αντικείμενο του ερευνητικού έργου αποτελεί η μελέτη των υδρόβιων μαλακίων (γαστερόποδα και δίθυρα) ως δείκτες παρακολούθησης της κατάστασης διατήρησης 15 επιλεγμένων φυσικών υγροτόπων της Κρήτης, με στόχο την αξιολόγηση της επίδρασης φυσικοχημικών και οικολογικών παραγόντων, καθώς επίσης και του ανθρώπου, στη βιοποικιλότητα των υγροτόπων αυτών.

Το έργο θα επικεντρωθεί στην:

• Ποιοτική καταγραφή και ανάδειξη των σχετικά άγνωστων μέχρι σήμερα υδρόβιων μαλακίων της Κρήτης
• Διερεύνηση της ποσοτικής σχέσης μεταξύ του πλούτου (species richness), της σύνθεσης (species composition) και της αφθονίας (species abundance) των ειδών με επιλεγμένες φυσικοχημικές και οικολογικές παραμέτρους
• Αξιολόγηση της σημασίας των υδρόβιων μαλακίων ως περιβαλλοντικοί δείκτες παρακολούθησης των εσωτερικών υδάτων (γλυκών νερών) της Κρήτης.

Απώτερος σκοπός του έργου είναι η συμβολή στη δημιουργία βέλτιστων διαχειριστικών πρακτικών για τη διατήρηση των ειδών, καθώς επίσης και η χρήση των αποτελεσμάτων και της μεθοδολογίας ως οδηγό για μελλοντικές πανιδικές έρευνες σε νησιωτικούς υγροτόπους.

Υπότροφος: Άγγελος Τσίκας, Δασολόγος, PhD

Αντικείμενο έρευνας: Η πεταλούδα Polyommatus orphicus είναι ενδημική των Βαλκανίων. Η εξάπλωσή της περιορίζεται γεωγραφικά, και σχετίζεται με το φυτό ξενιστή Onobrychis alba, θεωρείται δε παγκοσμίως ως «Τρωτό» (VU) και στην Ελλάδα ως «Κρισίμως Κινδυνεύον» (CR) είδος, σύμφωνα με τα κριτήρια της IUCN. Λόγω ταξινομικών αλλαγών αλλά και έλλειψης έρευνας, η πραγματική εξάπλωση του είδους, καθώς επίσης και οι επιπτώσεις των λατομικών δραστηριοτήτων στους πληθυσμούς, παραμένουν άγνωστες. 

Σκοπός της έρευνας είναι η μελέτη της γεωγραφικής εξάπλωσης του είδους στο Δάσος του Φρακτού και το όρος Φαλακρό, καθώς και η μελέτη της πιθανής εξάπλωσής του στο όρος Μενοίκιο, στοχεύοντας στην αύξηση της γνώσης γύρω από την οικολογία και βιολογία του. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναμένεται να συμβάλουν στη δημιουργία προτάσεων για τη διαχείριση του ενδιαιτήματος για τη διατήρηση του πληθυσμού και την προστασία του είδους.

Υπότροφος: Κωνσταντίνος Μορφέσης, Βιολόγος, MSc

Αντικείμενο έρευνας: Το ερευνητικό έργο επικεντρώνεται στο «Τρωτό» (κατά IUCN) είδος ενδημικής σαύρας της Σκύρου, Podarcis gaigeae, και πιο συγκεκριμένα στο υποείδος με το φερώνυμο Podarcis gaigeae weigandii που εντοπίζεται αποκλειστικά στη νησίδα Πιπέρι, βορειοανατολικά της Αλοννήσου. Η βιολογία του εν λόγω υποείδους είναι άγνωστη καθώς δεν έχει μελετηθεί ποτέ στο παρελθόν.

Η έρευνα θα παρέχει τα πρώτα επιστημονικά δεδομένα για τον πληθυσμό αυτό, ο οποίος λόγω της γεωγραφικής του απομόνωσης από τους υπόλοιπους πληθυσμούς της Σκύρου, θεωρείται ότι μπορεί να εμφανίζει σημαντικές διαφορές τόσο σε επίπεδο οικολογίας, φυσιολογίας όσο και γενετικής. Μέσα από εκτεταμένη έρευνα πεδίου και μελέτη της ενδοειδικής ποικιλότητας (οικολογικής, γενετικής), το έργο στοχεύει στην κατανόηση της κατάστασης του πληθυσμού και των κινδύνων που αντιμετωπίζει, με απώτερο σκοπό τη συμβολή στη διαμόρφωση μέτρων για τη διατήρησή του.

Υπότροφος: Ηλίας Στραχίνης, Βιολόγος, BSc

Αντικείμενο έρευνας: Ο Πηλοβάτης (Pelobates sp.) συνιστά σπάνιο, προστατευόμενο είδος αμφιβίου στον ελλαδικό χώρο, με πληθυσμούς που παρουσιάζουν αποδεδειγμένα διαρκή συρρίκνωση. Σχετικά πρόσφατη φυλογενετική μελέτη αποκάλυψε ότι οι πληθυσμοί του Πηλοβάτη στην Ελλάδα ανήκουν σε τουλάχιστον δύο διαφορετικά είδη, ενώ ταυτοποιήθηκε και ένας ξεχωριστός εξελικτικός κλάδος, ενδημικός της Πελοποννήσου, διαφοροποιημένος τουλάχιστον στο επίπεδο υποείδους, ο οποίος ενδεχομένως να ανήκει και σε ξεχωριστό είδος. Ο κλάδος αυτός εντοπίζεται σήμερα σε δύο μόνο τοποθεσίες αμελητέας έκτασης και σε εξαιρετικά μικρούς πληθυσμούς που απειλούνται άμεσα, κάτι που τον καθιστά ένα από τα πιο απειλούμενα taxa χορδωτών στην Ευρώπη.

Το ερευνητικό έργο εστιάζει στην προσπάθεια εντοπισμού επιπλέον πιθανών υπολειμματικών πληθυσμών, μέσω ενδελεχούς έρευνας πεδίου, καθώς και στη διερεύνηση των γενετικών χαρακτηριστικών τους. Η υλοποίηση του έργου δύναται να συμβάλει καθοριστικά στη λήψη διαχειριστικών μέτρων και την ενεργοποίηση μηχανισμών με κατεύθυνση τη διατήρηση και προστασία των εναπομεινάντων πληθυσμών των απειλούμενων taxa εντός του συμπλέγματος του Πηλοβάτη (sensu lato) και των βιοτόπων τους.

NEWSLETTER