Κάπου στα ανοιχτά του Ιονίου, μερικές μαμάδες φυσητήρες «προσέχουν» τα παιδιά των άλλων θηλυκών της ομάδας, όσο αυτές έχουν καταδυθεί στα σκοτεινά υποβρύχια φαράγγια προς αναζήτηση βαθυπελαγικών καλαμαριών. Κατά τη διάρκεια της κατάδυσης, τα ζώα χρησιμοποιούν ένα πολύπλοκο ηχοεντοπιστικό σύστημα -σαν σόναρ- το οποίο εκπέμπει ήχο και λαμβάνει εικόνα για να εντοπίσουν τη λεία τους. 

Οι φυσητήρες (Physeter macrocephalus), το τρίτο μεγαλύτερο ζώο του πλανήτη με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο που έχει καταγραφεί ποτέ, έχουν βρει στις ελληνικές θάλασσες ένα ιδανικό «σπίτι». Οι θηλυκές με τα νεαρά ζώα, ζουν σε κοινωνικές ομάδες που μπορεί να φτάσουν και τα 13 άτομα ενώ τα αρσενικά ζουν μόνα. Μέσα στις κοινωνικές ομάδες, τα νεαρά ζώα μαθαίνουν να καταδύονται για να εντοπίσουν την τροφή τους, να προστατεύονται αλλά και να αλληλοβοηθούνται. 

Δεν είναι εύκολο όμως να είσαι φυσητήρας στις μέρες μας..! Οι ανώτεροι αυτοί θηρευτές της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας και ρυθμιστές της υγείας του θαλάσσιου περιβάλλοντος απειλούνται με εξαφάνιση εξαιτίας ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζουν είναι η αυξημένη ναυτιλιακή κίνηση, η μείωση της τροφής, η υποβάθμιση των οικοτόπων τους, η ρύπανση (πλαστική και χημική), ο υποθαλάσσιος θόρυβος που προκαλείται από τις σεισμικές δοκιμές για την εξόρυξη υδρογονανθράκων και οι ναυτικές ασκήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι τα τελευταία χρόνια, το 50% των εκβρασμένων φυσητήρων έχει συγκρουστεί με πλοία.  

Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η μετατόπιση της κίνησης εκτός κάποιων περιοχών της Ελληνικής Τάφρου, μπορεί να μειώσει τον θάνατο φυσητήρων από συγκρούσεις κατά 70%. Γι’ αυτό, μαζί με επιστημονικούς και περιβαλλοντικούς φορείς - και συγκεκριμένα το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος, το Διεθνές Ταμείο για την Ευημερία των Ζώων (International Fund for Animal Welfare -IFAW-) και την Ocean Care - ασκούμε πίεση στις αρχές και στον ναυτιλιακό κλάδο να λάβουν μέτρα για τη μείωση του κινδύνου σύγκρουσης κάνοντας μικρές αναπροσαρμογές στις διαδρομές, όπως μέσω μετατόπισης πορείας ή/ και μείωσης ταχύτητας των μεγάλων πλοίων που περνούν από τις σημαντικότερες για τους φυσητήρες περιοχές. Οι αναπροσαρμογές που προτείνουν, ενέχουν ελάχιστο κόστος που μπορούν όμως να προστατεύσουν το μοναδικό αυτό είδος.

Ως αποτέλεσμα της συντονισμένης και επίμονης προσπάθειας του WWF Ελλάς σε συνεργασία με τους εταίρους του, το 2021 εκδόθηκαν ”Οδηγίες προς ναυτιλλομένους” από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού. Οι Οδηγίες εκδόθηκαν μετά από αίτημα των σχετικών υπουργείων (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής) και του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και ενημερώνουν τα πλοία που περνούν από την περιοχή για την ύπαρξη των θαλάσσιων θηλαστικών, εφιστώντας την προσοχή τους στην αποφυγή σύγκρουσης με αυτά. Το 2023 καταφέραμε οι Οδηγίες να συμπεριληφθούν και στους Βρετανικούς πλοηγούς, οι οποίοι χρησιμοποιούνται από την πλειονότητα των διερχόμενων πλοίων. Επιπλέον, τα προτεινόμενα μέτρα αποφυγής των περιοχών τα υποστηρίζουν και τα προωθούν τόσο ελληνικές όσο και διεθνείς ναυτιλιακές ενώσεις ενώ τα εφαρμόζουν εθελοντικά μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες διεθνούς κύρους. Τα παραπάνω αποτελέσματα αποτελούν ένα απτό παράδειγμα καλής συνεργασίας μεταξύ των κύριων εμπλεκόμενων φορέων που είναι απαραίτητο να συνεχιστεί και να εντατικοποιηθεί.

Τέλος, αγωνιζόμαστε ενάντια στις εξορύξεις πετρελαίου και υδρογονανθράκων, μια από τις εν δυνάμει κυριότερες  απειλές που αντιμετωπίζει σήμερα το θαλάσσιο περιβάλλον και τα είδη που ζουν σε αυτό. Οι φυσητήρες κινδυνεύουν με απώλεια ακοής, αλλαγή συμπεριφοράς ή/και θάνατο από τις σεισμικές έρευνες που υλοποιούνται για τον εντοπισμό των κοιτασμάτων, ενώ σε περίπτωση ατυχήματος, η κατάποση, η επαφή ή η μόλυνση από πετρέλαιο θα έχει σοβαρές ή ακόμα και θανατηφόρες συνέπειες.