Δημοσιεύτηκε στις February, 21 2023
Σύμφωνα με την οδηγία για τον ΘΧΣ, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν την υποχρέωση να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης των θαλάσσιων δραστηριοτήτων, όπως οι μεταφορές, η αλιεία, οι υδατοκαλλιέργειες και η ενέργεια, και να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων πόρων, τη διατήρηση και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς του στην κλιματική αλλαγή.
Η Ελλάδα ενσωμάτωσε την οδηγία για τον ΘΧΣ στην εθνική νομοθεσία με καθυστέρηση δυο ετών τον Ιούνιο του 2018, και από τότε δεν έχει προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της. Τον Δεκέμβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας, αποστέλλοντας προειδοποιητική επιστολή, καθώς η Ελλάδα δεν θέσπισε θαλάσσια χωροταξικά σχέδια εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας, δηλαδή έως τις 31 Μαρτίου 2021.
Με το σημείωμά του, το WWF αναλύει ορισμένα κύρια ζητήματα της εθνικής νομοθεσίας για τον ΘΧΣ και αναδεικνύει τη μη ορθή ενσωμάτωση και μη αποτελεσματική εφαρμογή της σχετικής οδηγίας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, το σημείωμα εστιάζει στα εξής σημεία:
- Η Ελλάδα δεν έχει προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες και δεν έχει δημοσιοποιήσει συγκεκριμένο πρόγραμμα και χρονοδιάγραμμα για την εκπόνηση και θέσπιση των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων.
- Ο τρόπος ενσωμάτωσης του ΘΧΣ στο εθνικό σύστημα χωροταξικού σχεδιασμού, και η δεσμευτικότητα των ειδικών χωροταξικών πλαισίων για τομεακές δραστηριότητες επί του ΘΧΣ, δεν συνάδει με τις διατάξεις και τους στόχους της οδηγίας.
- Ο χαρακτηρισμός συγκεκριμένων θαλάσσιων περιοχών για την ανάπτυξη τομεακών δραστηριοτήτων, και η έγκριση σχετικών προγραμμάτων, πριν από τη θέσπιση του ΘΧΣ προωθούν μια αποσπασματική, κατά περίπτωση και τομεακή προσέγγιση στον χωροταξικό σχεδιασμό. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την οδηγία για τον ΘΧΣ και τους στόχους της και δεν λαμβάνει υπόψη τις βασικές προϋποθέσεις που προτάσσει η οδηγία, όπως την οικοσυστημική προσέγγιση, την προώθηση της συνύπαρξης σχετικών δραστηριοτήτων και χρήσεων, και τον συντονισμένο διατομεακό χωρικό σχεδιασμό.
Ο ΘΧΣ αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη θαλάσσιων δραστηριοτήτων και οικονομιών, και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα είναι αλληλένδετα, και οι πιέσεις και οι απειλές επί αυτών δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με αποσπασματικό και μεμονωμένο τρόπο.
Όπως αναφέρει το WWF στο σημείωμά του προς την Επιτροπή, η επιλογή της Ελλάδας να χρησιμοποιεί κατά περίπτωση σχεδιασμό για την ανάπτυξη θαλάσσιων δραστηριοτήτων (όπως η εξόρυξη υδρογονανθράκων, οι υδατοκαλλιέργειες και τα υπεράκτια αιολικά), αντί να προχωρήσει άμεσα και αποτελεσματικά στη θέσπιση ΘΧΣ, εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας για τον ΘΧΣ και την επίτευξη των στόχων της, αλλά επίσης και για την επίτευξη των στόχων της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής της ΕΕ.
Δεδομένης της αύξησης και εντατικοποίησης των θαλάσσιων δραστηριοτήτων, ο προσδιορισμός θαλάσσιων περιοχών για την «τομεακή» ανάπτυξή τους πριν από τη θέσπιση του ΘΧΣ δημιουργεί τετελεσμένες καταστάσεις, και αντίκειται στη λογική και στους σκοπούς της οδηγίας για τον ΘΧΣ που αποσκοπεί στην προώθηση μιας ενιαίας, συντονισμένης και διατομεακής προσέγγισης για τον χωρικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη θαλάσσιων χρήσεων και δραστηριοτήτων.
