Δημοσιεύτηκε στις March, 09 2021
Με μόλις 8 μήνες να μας χωρίζουν από την κρίσιμη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στη Γλασκώβη, κυβερνήσεις, οργανώσεις, πολίτες και επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο προετοιμάζονται πυρετωδώς για να εξασφαλίσουν έναν κλιματικά ανθεκτικό και ζωντανό πλανήτη, ο οποίος θα είναι φιλόξενος για την ευημερία και των επόμενων γενεών.
Η πρωτοβουλία του WWF Ελλάς σε συνεργασία με το Vouliwatch για τη δημιουργία ενός κλιματικού νόμου στην Ελλάδα, με στόχο τη συνδιαμόρφωση μίας επιστημονικά τεκμηριωμένης πρότασης κλιματικού νόμου έχει ήδη αγκαλιαστεί από χιλιάδες πολίτες. Στον ανοικτό και συμμετοχικό δημόσιο διάλογο, που ξεκίνησε με τη δημοσίευση έρευνας γνώμης και διήρκεσε δύο μήνες (έως τις 5 Φεβρουαρίου 2021), συμμετείχαν περισσότεροι από 2.500 πολίτες. Εντυπωσιακό είναι ότι στην πρώτη γραμμή βρέθηκε η νέα γενιά, με τέσσερις στους/-ις δέκα συμμετέχοντες/-ουσες (42%) να είναι 16 - 24 ετών και δύο στους/-ις δέκα (21%) 25 -34 ετών.
Το αποτέλεσμα αυτό φαίνεται ότι ακολουθεί τη διεθνή τάση. Η παγκόσμια εγρήγορση των νέων για άμεση λήψη μέτρων που αφορούν την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης, φανερώνει τη δημιουργία ενός κινήματος που στόχο έχει την αποτροπή μιας επικείμενης κλιματικής κατάρρευσης.
Ο ρόλος τον νέων στη σύγχρονη δημοκρατία
Η δεκαετία που μας πέρασε σηματοδότησε για τις Δυτικές δημοκρατίες την αρχή μιας βίαιης μετάβασης: από ένα μοντέλο διακυβέρνησης και οικονομικής διαχείρισης το οποίο παρείχε ασφάλεια, ευημερία και σταθερότητα σε ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας σε ένα σύστημα το οποίο έχει υποβαθμίσει την ευημερία των πολιτών και εμφανίζεται ανήμπορο να προασπίσει επαρκώς τα συμφέροντα των πολλών απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις.
Οι απανωτές οικονομικές και πολιτικές κρίσεις, οι πολιτικές λιτότητας που οδηγούν στη συμπίεση της μεσαίας τάξης καθώς και η ατολμία με την οποία αντιμετωπίζονται φλέγοντα ζητήματα όπως αυτό της κλιματικής κρίσης, έχουν συμβάλει στην ανάδυση μιας νέας κοινωνικής τάξης, γνωστής ως «πρεκαριάτο». Αυτή αποτελείται κυρίως από νέους ανθρώπους οι οποίοι επιβαρύνονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και των οποίων οι ζωές θα επηρεαστούν σημαντικά από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Τα αδιέξοδα τα οποία κληρονόμησαν οι νέες γενιές, καθώς και το καθεστώς ανασφάλειας μέσα στο οποίο καλούνται να χτίσουν τις ζωές τους έχουν επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την αντίληψή τους για τη δημοκρατία. Κάποιοι έχουν βρει «παρηγοριά» και πολιτική στέγη σε ακραία πολιτικά κινήματα και κόμματα, άλλοι στην απάθεια και την αποχή.
Υπάρχει, ωστόσο, και μια σημαντική μερίδα νέων οι οποίοι και οι οποίες έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις και προσδοκίες από τη δημοκρατία απ΄ό,τι οι παλαιότερες γενιές. Δεν τους αρκεί να ψηφίζουν μια φορά στα τέσσερα χρόνια, έχουν την ανάγκη για αμεσότερη και ουσιαστικότερη δημοκρατία και διψούν για ένα φωτεινό και δικαιότερο αύριο. Ορμώμενοι/-ες από βαθιά πίστη στις δημοκρατικές αξίες διεκδικούν, καινοτομούν και ελπίζουν σε ένα πιο δίκαιο, βιώσιμο και συμπεριληπτικό σύστημα διακυβέρνησης.
Αυτό το ζωντανό κομμάτι της νεολαίας, ψηφιακά εγγράμματο και με πολιτική καλλιέργεια, ονειρεύεται και μάχεται για μια δημοκρατία η οποία θα δίνει φωνή στους πολλούς και μαζί τη δυνατότητα να επηρεάζουν ουσιαστικά τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Μια δημοκρατία στην οποία θα μπορούν να συνδιαμορφώνουν τελικά το μέλλον τους.
Εκσυγχρονισμός εργαλείων για τη δημοκρατία
Τα μοντέλα διακυβέρνησης οφείλουν να ανανεώνονται και να συμβαδίζουν με τις εποχές για να παραμένουν επίκαιρα. Είναι παράλογο το να εφαρμόζουμε πολιτικά συστήματα που σχεδιάστηκαν τον 18ο αιώνα και να περιμένουμε να έχουν την ίδια αποδοχή και αποτελεσματικότητα το 2021. Οι σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις, το πλέον υψηλό μορφωτικό επίπεδο των πολιτών καθώς και οι οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις πρέπει να αποτελούν οδηγό για την εξέλιξη των δημοκρατιών.
Ένας τρόπος ανανέωσης της δημοκρατίας αλλά και ενίσχυσης της ουσιαστικής συμμετοχής των πολιτών είναι η εισαγωγή των ψηφιακών τεχνολογιών και του διαδικτύου στην πολιτική ζωή.
Οι ψηφιακές τεχνολογίες, και πιο συγκεκριμένα τα “civic technologies”, αποτελούν αναμφισβήτητα μια ιδανική πλατφόρμα πάνω στην οποία μπορούμε να βασίσουμε την προσπάθεια επίτευξης μεγαλύτερης συμμετοχής αλλά και εφαρμογής των βασικών αρχών της δημοκρατίας. Τα εργαλεία που μάς παρέχουν προσφέρουν τη δυνατότητα να κωδικοποιούμε, να συγκεντρώνουμε, να επαληθεύουμε, να οπτικοποιούμε και να διαχέουμε δεδομένα και πληροφορίες σε ένα ευρύ κοινό με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο.
Επιπλέον οι ψηφιακές τεχνολογίες ενισχύουν τη δυνατότητα άσκησης ελέγχου αλλά και συμμετοχής των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και παραγωγής προτάσεων νόμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ψηφιακή πλατφόρμα που σχεδιάσαμε στο πλαίσιο της κοινής πρωτοβουλίας WWF και Vouliwatch για τη συμμετοχική διαμόρφωση του πρώτου κλιματικού νόμου της χώρας.
Η πλατφόρμα “klimatikosnomos.gr” θα παρέχει για πρώτη φορά τη δυνατότητα στον καθένα και την καθεμία να βάλουν το λιθαράκι τους ώστε να συνδιαμορφώσουν αλλά και να πιέσουν την κυβέρνηση να υιοθετήσει μια πρόταση νόμου η οποία θα αποτρέψει την κλιματική κατάρρευση διασφαλίζοντας έτσι την ευημερία των επόμενων γενεών. Αποτελεί, δηλαδή, ένα έμπρακτο παράδειγμα συμμετοχικής δημοκρατίας, μια πρώτη γεύση για το πώς θα μπορούσαν να λειτουργούν οι δημοκρατίες ενός όχι και τόσο μακρινού μέλλοντος.
Τα αποτελέσματα της έρευνας γνώμης
Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών αντιλαμβάνεται το μέγεθος του προβλήματος. Το 83% των συμμετεχουσών-όντων συμφωνεί απόλυτα ότι η κλιματική κρίση και η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές απειλές για την ανθρωπότητα, ενώ αντίστοιχα, η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών ζητά γενναία κλιματική δράση για να αποτραπεί μία ανεξέλεγκτη κλιματική κρίση. Το 81% πιστεύει ότι η Ελλάδα, παρά το μικρό της μέγεθος, θα πρέπει να αποτελέσει πρότυπο κλιματικής πολιτικής διεθνώς.
Εξαιρετικά ελπιδοφόρο εύρημα επίσης αποτελεί το ότι οι πολίτες δεν απαιτούν μόνο πολιτική δράση, αλλά δηλώνουν και πρόθυμοι να συμβάλλουν έμπρακτα και οι ίδιοι. Περίπου το 70% δηλώνει πρόθυμο να αλλάξει την καταναλωτική του συμπεριφορά, ενώ το 68% θεωρεί ότι η φιλόδοξη κλιματική δράση θα σηματοδοτούσε περισσότερες ευκαιρίες στη ζωή τους.
Η ολοκλήρωση της έρευνας γνώμης ήταν το πρώτο βήμα που ολοκληρώθηκε. Οι απαντήσεις επεξεργάζονται και τα ευρήματά τους θα μας βοηθήσουν στη σύνταξη του αρχικού προσχεδίου κλιματικού νόμου. Μέσα στον επόμενο μήνα θα ολοκληρωθεί η σύνταξη του προσχεδίου και θα ξεκινήσει το επόμενο βήμα, η διαδικασία διαλόγου και διαβούλευσης, μέσα στην ιστοσελίδα www.klimatikosnomos.gr. Η διαβούλευση θα είναι ανοιχτή, δηλαδή οι πολίτες και φορείς που θα συμμετέχουν θα έχουν τη δυνατότητα να τροποποιήσουν το κείμενο, να προσθέσουν σχόλια ή να υπερψηφίζουν σχόλια τρίτων και να συνδιαλέγονται μεταξύ τους.
Στόχος μας είναι μέχρι την COP26 χιλιάδες πολίτες να έχουν γίνει συγγραφείς μία πρότασης κλιματικού νόμου που θα συμβάλει στην ενεργειακή πολιτική της χώρας μας και θα την προστατεύσει από τις απειλές της κλιματικής κρίσης που δυστυχώς είναι ορατές. Σε αυτήν την προσπάθεια οι πολίτες έχουν κεντρικό ρόλο και η καλλιέργεια της κουλτούρας συνεργασίας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Ελπίζουμε ότι η πρωτοβουλία μας θα δώσει το έναυσμα για να συμβεί και στην Ελλάδα.
Περισσότερα ευρήματα από την έρευνα γνώμης
- Ως προς τις ευκαιρίες από την ψήφιση ενός φιλόδοξου κλιματικού νόμου, το 76,74% (1970) θεωρεί ότι θα συμβάλει στην προστασία της δημόσιας υγείας, τη μείωση της ρύπανσης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής
- Ως προς τις προκλήσεις, το 52.08% (1,337) θεωρεί ότι ο κλιματικός νόμος θα απαιτήσει νέες ειδικότητες και τεχνογνωσία που η Ελλάδα αυτήν την στιγμή ενδεχομένως δεν διαθέτει. Το 47.80% (1,227) εκφράζει την ανησυχία ότι ο κλιματικός νόμος δεν θα αρκέσει για να επιτευχθεί ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας και το 41.02% (1,053) θεωρεί πως θα μετακυλήσει το κόστος της ενεργειακής μετάβασης σε πολίτες και καταναλωτές.
- Οι τομείς που αναδείχθηκαν ως οι πιο κομβικοί για να δοθεί τώρα μεγαλύτερη έμφαση είναι η βιομηχανία με ποσοστό 78.96% (2,027), η διαχείριση αποβλήτων με 74.17% (1,904) και η προστασία της φύσης με 74.87% (1,922).
- Ως πιο σημαντικές παρεμβάσεις της ευρωπαϊκής κλιματικής πολιτικής για την επίτευξη του στόχου κλιματικής ουδετερότητας, το 63.03% (1,618) ανέδειξε αυτές που επηρεάζουν την καθημερινότητα (π.χ. διατροφή, μεταφορές, μείωση σπατάλης και παραγωγής απορριμμάτων) και το 57.50% (1,476) την αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
- Το 72.38% (1,858) θεωρεί τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των απορριμμάτων και το 59.21% (1,520) τη μείωση της υπερκατανάλωσης ως τις πιο σημαντικές προσωπικές αλλαγές, στις οποίες είναι διατεθειμένο να προχωρήσει ώστε να συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ο διευθυντής του Vouliwatch, Στέφανος Λουκόπουλος και ο Υπεύθυνος τομέα κλίματος και ενέργειας του WWF Ελλάς, Δημήτρης Ιμπραήμ, γράφουν για το θέμα της κλιματικής κρίσης και του πρώτου κλιματικού νόμου στην Ελλάδα. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο news247.gr.
