Δημοσιεύτηκε στις December, 01 2020

Tο νομοσχέδιο με τίτλο «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας» εισάγει μερικές θετικές μεταβολές, με πιο σημαντική την επί της αρχής τοποθέτηση για κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, η οποία αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας. Ειδικότερα η επισήμανση που περιέχει ότι ο προορισμός των εκτός σχεδίου γηπέδων δεν είναι η δόμηση αποτελεί με καθυστέρηση εναρμόνιση με πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας που σε όλες τις σχετικές αποφάσεις του με συνέπεια επαναλαμβάνει ότι “ο νομοθέτης, κοινός και συνταγματικός, επιχειρεί, από πλευράς δυνατότητας δομήσεως, μία θεμελιώδη διαφοροποίηση μεταξύ των περιοχών των αναπτυσσομένων με βάση οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο οικισμών και των εκτός σχεδίου περιοχών, οι οποίες δεν έχουν ως προορισμό, κατ' αρχήν, την δόμηση, αλλά την γεωργική ή δασοπονική εκμετάλλευση καθώς και την αναψυχή του κοινού.

Στις θετικές ρυθμίσεις που επιχειρεί το νομοσχέδιο, ως σημαντικότερες εντοπίζονται οι εξής:

• Περιορισμός της εκτός σχεδιασμού δόμησης, ενός από τα σημαντικότερα και διαχρονικά άλυτα προβλήματα που υποβαθμίζουν βάναυσα την ελληνική φύση, ενώ παράλληλα επιβαρύνουν με ανυπολόγιστο κόστος την ελληνική οικονομία, λόγω της ανάγκης εξυπηρέτησης των οικισμών που αναφύονται άναρχα και χωρίς κανέναν σχεδιασμό. Οι σχετικές όμως διατάξεις κρίνονται ανεπαρκείς, καθώς στην πράξη διατηρείται το δικαίωμα για εκτός σχεδίου οικοδομική ανάπτυξη για μια περίοδο κατ’ αρχήν έξι ετών.
• Πρόβλεψη περιβαλλοντικού τέλους για τις εκτός σχεδίου οικοδομικές άδειες.
• Πρόβλεψη για υποχρεωτική υπαγωγή των κατηγοριών 1 και 2 σε διαδικασία προέγκρισης οικοδομικής άδειας, με επίσης υποχρεωτικό κατά τη νέα διαδικασία έλεγχο νομιμότητας. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως ασάφεια περιβάλλει το καθεστώς των αδειών, μελετών και εγκρίσεων που με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις δεν υπάγονται στο στάδιο της προέγκρισης, και οι οποίες εκ του θεσμικού τους πλαισίου εκφεύγουν οποιουδήποτε ουσιαστικού ελέγχου. Τέτοιες είναι τα σχέδια διαχείρισης αποβλήτων και οι μελέτες πυρασφάλειας.
• Βελτίωση της ιεράρχησης των επιπέδων χωροταξικού σχεδιασμού και ίδρυση οργάνου επίλυσης προβλημάτων στον χωρικό σχεδιασμό (ΚΕΣΥΧΩΘΑ).

Στα ιδιαίτερα προβληματικά σημεία του νομοσχεδίου περιλαμβάνονται τα εξής:

• Μεγάλο χρονικό διάστημα ολοκλήρωσης του χωροταξικού σχεδιασμού, λόγω των νέων αλλαγών.
• Η αφαίρεση του παράκτιου χώρου από το θεσμικό πλαίσιο για τη θαλάσσια χωροταξία, δίχως μέριμνα για το πώς θα επιτευχθεί η ικανοποίηση της πρόνοιας της οδηγίας 2014/89/ΕΚ ότι «η διαδικασία θα πρέπει να συνεκτιμά τις αλληλεπιδράσεις ξηράς-θάλασσας».
• Ειδικά για τον τουρισμό, οι όποιοι περιορισμοί στην εκτός σχεδίου δόμηση εξανεμίζονται από τους ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα και τις δυνατότητες οικιστικής ανάπτυξης που παρέχουν, την επίκληση “κριτηρίων κτιριοδομικής και πολεοδομικής αναβάθμισης” χωρίς καμία περιβαλλοντική ή χωροταξική διάσταση για την προσαύξηση του συντελεστή δόμησης, την προσαύξηση του συντελεστή δόμησης για τις εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, την προσαύξηση της ελάχιστης επιφάνειας με την καταβολή χρηματικών ανταλλαγμάτων στους ΟΤΑ.  
• Δεν επιχειρούνται οι ζωτικής πλέον ανάγκης μεγάλες τομές στην κλιματική θωράκιση της χώρας, όπως η προστασία κρίσιμων οικοσυστημάτων ως φυσικών λύσεων για αντιμετώπιση κλιματικών καταστροφών. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα αποφεύγει συστηματικά να κυρώσει το Πρωτόκολλο «για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της Μεσογείου» (Απόφαση Συμβουλίου 2009/89/ΕΚ), είναι πλέον απαραίτητη η εφαρμογή των προνοιών του, με πρώτη και πλέον επείγουσα τη θέσπιση αδόμητης ζώνης τουλάχιστον 100 μ. από τη γραμμή του αιγιαλού για κάθε νέα κατασκευή.
• Περαιτέρω επιδείνωση του καθεστώτος λειτουργίας των επιθεωρητών περιβάλλοντος, μέσα από την επιβάρυνση της υπηρεσίας με περισσότερες και μη ουσιώδεις γραφειοκρατικές ευθύνες, δίχως καμία απολύτως πρόνοια για ενίσχυση του ελεγκτικού τους ρόλου, της ανεξαρτησίας τους από πολιτικές εντολές και βεβαίως της στελέχωσης η οποία διανύει σταθερά φθίνουσα πορεία.

Επίσης υποβλήθηκε στους βουλευτές κοινό υπόμνημα WWF – Greenpeace για τροπολογία για θέματα ενέργειας που ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε πως θα καταθέσει στο πλαίσιο του χωροταξικού νομοσχεδίου.