Δημοσιεύτηκε στις October, 06 2020

Καθώς η ελληνική οικονομία προσπαθεί να ανασυνταχθεί μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει τη δυνατότητα στη χώρα μας να διεκδικήσει περίπου 17 δισεκ. ευρώ* μεταβιβάσεων (grants) από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Η έκθεση του WWF Ελλάς που έρχεται σήμερα στη δημοσιότητα, υπό τον τίτλο «Πράσινη Ανάκαμψη για την Ελλάδα», δείχνει πως η χρήση περίπου 8,2 δισεκ. ευρώ προς πράσινες επενδύσεις από αυτή τη χρηματοδότηση, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία έως και 125.000 νέων θέσεων εργασίας. 

Ύστερα από μία και πλέον δεκαετία λιτότητας και ένδειας επενδύσεων, η ελληνική κυβέρνηση είναι απαραίτητο να εκμεταλλευτεί με ένα συνεκτικό και στοχοθετημένο πρόγραμμα την εισροή αυτών των σημαντικών πόρων. Πέρα από την προφανή ανάγκη άμεσης τόνωσης της οικονομίας, στόχος πρέπει να είναι και ο μετασχηματισμός ενός αναπτυξιακού μοντέλου που δεν υπήρξε ποτέ οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο. Η έκθεση του WWF έρχεται να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου προς αυτή την κατεύθυνση, εν μέσω της πανδημίας και της κλιμακούμενης κλιματικής κρίσης. 

«Τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει όλες οι χώρες να επενδύσουν στην υγεία του πλανήτη, που είναι και το θεμέλιο της δικής μας υγείας και ευημερίας. Μαθαίνοντας από τα λάθη του παρελθόντος και “χτίζοντας” πάνω στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, είναι κρίσιμο να στραφεί η Ελλάδα προς μία ανάκαμψη περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμη, δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς. Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή τη μοναδική ευκαιρία να πάει χαμένη», τονίζει ο Γενικός Διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας.

Τρεις βασικοί πυλώνες - 10 επενδυτικά προγράμματα

Η έκθεση του WWF προτείνει συγκεκριμένα ένα πακέτο ανάκαμψης το οποίο αποτελείται από δέκα ενδεικτικά εμβληματικά επενδυτικά προγράμματα, που αναπτύσσονται κάτω από τρεις βασικούς πυλώνες: την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης με στόχο των μηδενισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τη μετάβαση προς μία κυκλική οικονομία, καθώς και την προστασία και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων. Εκτός από τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας, η υλοποίηση αυτού του πακέτου, μεταξύ άλλων, θα οδηγήσει σε μία πιο καθαρή ατμόσφαιρα, θα κάνει πιο ασφαλή τη διαχείριση των αποβλήτων, θα μειώσει με φυσικές λύσεις τους κινδύνους από κλιματικές καταστροφές, θα ενισχύσει την προστασία της θάλασσας και θα προστατέψει τα δάση μας.          

Αναλυτικά τα προγράμματα:

Επιτάχυνση της μετάβασης σε μηδενικές εκπομπές

1. Ξεδίπλωμα των ενεργειακών κοινοτήτων σε κάθε δήμο. Προτείνεται να κληθούν να εγκαθιδρύσουν όλοι οι δήμοι ενεργειακές κοινότητες και θέσπιση ελάχιστης εγκατεστημένης ισχύος, ανάλογα με το πληθυσμιακό μέγεθος τους, μέχρι το 2024. Εκτιμάται πως θα ανοίξουν 7.739 νέες θέσεις εργασίας. 
2. Επιτάχυνση ενεργειακών αναβαθμίσεων. Αύξηση του στόχου για το ποσοστό των  ιδιωτικών κτιρίων που θα αναβαθμιστούν μέχρι το 2030, από 12-15% στο 20%. Εκτίμηση για 28.490 νέες θέσεις εργασίας.
3. Ανακατεύθυνση επενδύσεων από το ορυκτό αέριο προς εναλλακτικές υποδομές καθαρής ενέργειας, αποθήκευσης και δικτύων. Εκτίμηση για 7.719 νέες θέσεις εργασίας.
4. Αύξηση δημοσίων επενδύσεων σε πράσινες δημόσιες μεταφορές. Εφάπαξ 25% αύξηση των επενδύσεων για τρία χρόνια, με έμφαση, μεταξύ άλλων, στον εξηλεκτρισμό και επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου, την αντικατάσταση με «καθαρά οχήματα» του στόλου λεωφορείων και την επένδυση σε κατασκευή λεωφορειολωρίδων, ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων σε αστικά κέντρα. Εκτίμηση για 29.693 νέες θέσεις εργασίας.

Μετάβαση στην κυκλική οικονομία

1. Υποδομές για επίτευξη του στόχου της ΕΕ για τα αστικά απόβλητα, που προβλέπει ανακύκλωση του 55% έως το 2025, από το 18% σήμερα. Χρειάζονται ειδικότερα επενδύσεις κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια για υποδομές που σχετίζονται με την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.  Εκτίμηση για 21.262 νέες θέσεις εργασίας.
2. Βελτιστοποίηση της χρήσης πόρων από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέσω επενδύσεων για την υιοθέτηση βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών σε τέσσερις σημαντικούς (ως προς το αποτύπωμα κατανάλωσης πόρων) κλάδους: ενέργεια, τρόφιμα και ποτά, περιβαλλοντικές τεχνολογίες και κατασκευές. Εκτίμηση για 21.697 νέες θέσεις εργασίας.

Αποκατάσταση και προστασία της φύσης

1. Διπλασιασμός βιολογικής γεωργίας, με κάλυψη για τους αγρότες του κόστους μετάβασης από τη συμβατική καλλιέργεια. Εκτίμηση για τουλάχιστον 1.680 νέες θέσεις εργασίας.
2. Μείωση κινδύνου πλημμυρών μέσω φυσικών λύσεων (nature-based solutions). Η φυσική αποκατάσταση των ποταμών και των λεκανών απορροής αποτελούν μακράν την πιο αποδοτική λύση. Το πρόγραμμα για αναζωογόνηση και αποκατάσταση υδάτινων συστημάτων θα δημιουργούσε 1.870 νέες θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα.   
3. Θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές και το κλείσιμο του «επενδυτικού κενού». Κάλυψη εφάπαξ επενδυτικών αναγκών, όπως είναι για παράδειγμα οι υποδομές φύλαξης, οι εργασίες αποκατάστασης θαλάσσιων οικοσυστημάτων, οι οικοτουριστικές δραστηριότητες κ.α. Εκτίμηση για 1.418 νέες θέσεις εργασίας.
4. Δασική αποκατάσταση και διαχείριση. Προτείνεται επενδυτικό πρόγραμμα που θα στοχεύσει ειδικά στην αποκατάσταση και διαχείριση δασών εντός περιοχών Natura 2000.Όπως και για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, λαμβάνονται υπόψη μόνο οι ανάγκες για εφάπαξ επενδύσεις (δαπάνες), και όχι για την κάλυψη τακτικών δαπανών που απαιτούν μονιμά εργαλεία χρηματοδότησης.  Εκτίμηση για 3.692 νέες θέσεις εργασίας.

Συνολικά, το παραπάνω σχέδιο ανάπτυξης στηρίζεται σε πέντε βασικές αρχές, οι οποίες εξειδικεύουν το επενδυτικό σκέλος του οράματος του WWF Ελλάς για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Πρόκειται για τη μεγιστοποίηση της δυνατότητας ανάκαμψης όσον αφορά στη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη συμβολή σε μετασχηματικούς στόχους, τον υπολογισμό των συν-ωφελειών κοιτάζοντας τα ευρύτερα κοινωνικοοικονομικά αποτελέσματα των παρεμβάσεων, τη αρχή του «μη βλάπτειν» και την προώθηση ενός δίκαιου προγράμματος που αποφέρει οφέλη σε  όλο το εύρος της κοινωνίας.    

«Το ενδεικτικό επενδυτικό πακέτο που προτείνουμε εγγυάται την άμεση δημιουργία “πράσινων” θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας παράλληλα στη στροφή σε μία οικονομία με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο. Η επιστροφή στο προ-COVID αναπτυξιακό μοντέλο, που δεν ήταν ούτε οικονομικά αποδοτικό ούτε περιβαλλοντικά βιώσιμο, δεν πρέπει να αποτελεί επιλογή. Αντιθέτως, απαιτείται ένα άλμα προς το μέλλον, αδράττοντας  την ευκαιρία του πακέτου ανάκαμψης ώστε να χρηματοδοτήσουμε επενδύσεις που θέτουν τις βάσεις για τον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού μας μοντέλου προς μια βιώσιμη κατεύθυνση», επισημαίνει ο Υπεύθυνος Οικονομικών Πολιτικών του WWF Ελλάς, Ολιβιέ Βαρδακούλιας.  

Σημειώσεις προς συντάκτες:

• Φωτογραφίες και infographic είναι διαθέσιμα ΕΔΩ.
• Η σύνοψη της έκθεσης (στα ελληνικά) είναι διαθέσιμη ΕΔΩ.
• Ολόκληρη η έκθεση (στα αγγλικά) είναι διαθέσιμη ΕΔΩ.
• Συμβολή του WWF Ελλάς στο «Σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία» («Επιτροπή Πισσαρίδη») ΕΔΩ.

* Παρότι η Ελλάδα έχει επίσης την δυνατότητα πρόσβασης σε δάνεια από τον RRF, εστιάζουμε στο σκέλος των μεταβιβάσεων, καθώς αυτό είναι το ουσιαστικό πρόσθετο όφελος για την χώρα (το δανειοδοτικό σκέλος του μηχανισμού αποτελεί ύστατη λύση δεδομένου του υφιστάμενου συσσωρευμένου χρέους). Πάγιο αίτημα μας είναι το περίπου 50% των πόρων που θα λάβει η Ελλάδα να διοχετευτούν σε επενδύσεις που συμβάλουν στους στόχους κλίματος, βιοποικιλότητας, και κυκλική οικονομίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, η έκθεση «Πράσινη Ανάκαμψη για την Ελλάδα», τονίζει πως η χρήση προς πράσινες επενδύσεις περίπου 8,2 δισεκ. ευρώ, δηλαδή το 50% περίπου του σκέλους των μεταβιβάσεων, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία τουλάχιστον 125.000 νέων θέσεων εργασίας. Εάν η κυβέρνηση αποφασίσει να κάνει χρήση του δανειοδοτικού σκέλους, επιφυλασσόμαστε για περαιτέρω επενδυτικές προτάσεις στην κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης.