Δημοσιεύτηκε στις February, 08 2022
Η μελέτη αυτή επισημαίνει και τεκμηριώνει με επιστημονικά στοιχεία την ανάγκη για μια φιλόδοξη νομοθετική πρόταση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για δεσμευτικούς στόχους για την αποκατάσταση οικοτόπων στο πλαίσιο της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα.
Με τον όρο «αποκατάσταση της φύσης» εννοούμε την επαναφορά υποβαθμισμένων φυσικών οικοσυστημάτων σε καλή και υγιή κατάσταση, καθώς και τη διασφάλιση ότι τα οικοσυστήματα αυτά θα διατηρήσουν μακροπρόθεσμα την ανθεκτικότητά τους σύμφωνα με τις φυσικές τους διεργασίες. Η αποκατάσταση μπορεί να επιτευχθεί τόσο μέσω συγκεκριμένων δράσεων και έργων (π.χ. αφαίρεση φραγμάτων για αποκατάσταση της ροής ενός ποταμού, αποκατάσταση του υδρολογικού καθεστώτος υγροτόπων, δενδροφύτευση, εγκατάσταση τεχνητών υφάλων) όσο και με φυσικούς τρόπους (π.χ. απαγόρευση δραστηριοτήτων σε μια περιοχή προκειμένου το οικοσύστημα να αποκατασταθεί με φυσικό τρόπο).
Πώς οι «καταβόθρες άνθρακα» μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης
Τα φυσικά οικοσυστήματα (χερσαία, παράκτια και θαλάσσια), καθώς και φυσικοί πόροι (όπως το έδαφος) έχουν την ικανότητα να λειτουργούν, λιγότερο ή περισσότερο, ως “καταβόθρες άνθρακα” (carbon sinks) απορροφώντας και δεσμεύοντας διοξείδιο του άνθρακα και άρα αφαιρώντας το από την ατμόσφαιρα. Η μελέτη του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής ανέλυσε ειδικότερα τις δυνατότητες απορρόφησης και δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα από σημαντικούς χερσαίους οικοτόπους που προστατεύονται από την ευρωπαϊκή οδηγία για τους οικοτόπους (Παράρτημα I της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ) και κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:
- Η αποκατάσταση των οικοτόπων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε απορρόφηση από την ατμόσφαιρα 300 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα (κατά προσέγγιση), ποσότητα που αντιστοιχεί στις ετήσιες εκπομπές της Ισπανίας ή 3,5 φορές περισσότερο από τις ετήσιες εκπομπές της Ελλάδας!
- Ορισμένοι οικότοποι όπως τα δάση, οι υγρότοποι (ειδικά οι παράκτιοι) και τα θαλάσσια λιβάδια έχουν συγκριτικά μεγάλη δυνατότητα απορρόφησης και δέσμευσης άνθρακα. Καθότι κύριος στόχος της αποκατάστασης πρέπει να είναι η διατήρηση της βιοποικιλότητας, απαιτείται μια ενοποιημένη στρατηγική προσέγγιση για την επιλογή οικοτόπων προς αποκατάσταση που θα έχει συνδυαστικά μακροπρόθεσμα οφέλη για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα
- Η αυστηρή προστασία και εξάλειψη πιέσεων και απειλών αποτελεί έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο για την αποκατάσταση με φυσικό τρόπο υποβαθμισμένων οικοτόπων, ειδικά των θαλάσσιων και των δασικών.
- Παράλληλα απαιτούνται μέτρα προστασίας και διατήρησης μη υποβαθμισμένων οικοτόπων προκειμένου να μπορέσουν να διατηρήσουν δεσμευμένα τα αποθέματα άνθρακα που διαθέτουν.
- Η αποκατάσταση θα πρέπει να αφορά προστατευόμενους οικότοπους που βρίσκονται τόσο εντός όσο και εκτός των περιοχών του δικτύου Natura, καθώς και αυτούς που δεν προστατεύονται από την οδηγία για τους οικοτόπους καθότι έχουν σημαντικές δυνατότητες απορρόφησης και δέσμευσης άνθρακα. Ειδικά, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η επανύγρανση αποστραγγισμένων οργανικών εδαφών που χρησιμοποιούνται για τη γεωργία μπορεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά περίπου 100 εκατομμύρια τόνους, ποσότητα που αντιστοιχεί στις ετήσιες εκπομπές αθροιστικά της Φινλανδίας και της Ουγγαρίας.
Ανάγκη για άμεσες ενέργειες για την αποκατάσταση οικοτόπων
Δεδομένου ότι η διαδικασία για την αποκατάσταση φυσικών οικοτόπων και της επαναφοράς της δυνατότητάς τους για απορρόφηση άνθρακα είναι χρονοβόρα, η μελέτη τονίζει την ανάγκη για άμεση λήψη μέτρων μέχρι το 2030 προκειμένου να καταπολεμηθούν αποτελεσματικά η κλιματική και οικολογική κρίση.
Η νομοθετική πρόταση που θα ανακοινώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο 2022 θα πρέπει να είναι φιλόδοξη και να περιλαμβάνει σαφείς στόχους για την αποκατάσταση τουλάχιστον του 15% της χερσαίας και 15% της θαλάσσιας έκτασης της ΕΕ. Θα πρέπει επίσης να προβλέπει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και να διασφαλίζει επαρκή χρηματοδότηση για την υλοποίηση των σχετικών έργων μέχρι το 2030, καθώς και να προβλέπει συνεχή παρακολούθηση και προστασία τους για να διατηρηθούν τα οφέλη της αποκατάστασης.
Η Ελλάδα έχει σημαντικούς οικοτόπους με μεγάλες δυνατότητες απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα, όπως οι αλμυρόβαλτοι, οι λιμνοθάλασσες και τα λιβάδια ποσειδωνίας. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς είναι είτε υποβαθμισμένοι είτε υπάρχει αβεβαιότητα για την κατάσταση διατήρησής τους. Η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει άμεσα μέτρα για την προστασία και την αποκατάσταση τους στο πλαίσιο της εφαρμογής των υφιστάμεων ενωσιακών υποχρεώσεών της (π.χ. από την οδηγία για τους οικοτόπους ή την οδηγία για τα ύδατα), αλλά και να στηρίξει μια φιλόδοξη νομοθετική πρόταση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα διασφαλίσει την άμεση λήψη μέτρων αποκατάστασης από όλα τα κράτη μέλη.
Η αποκατάσταση της φύσης ως σημαντικό εργαλείο για την κλιματική ουδετερότητα
Για την επίτευξη κλιματικής ουδετέροτητας έως το 2050 και τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5ο C απαιτείται άμεση μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από όλες τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, καθώς και αφαίρεση των αερίων αυτών από την ατμόσφαιρα. Η προστασία και αποκατάσταση φυσικών οικοτόπων που λειτουργούν ως καταβόθρες άνθρακα μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά και καίρια σε αυτές τις προσπάθειες, αλλά και στις προσπάθειες για την αναστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας. Μια φιλόδοξη νομοθετική πρόταση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αποκατάσταση φυσικών οικοσυστημάτων και ο σχεδιασμός αποτελεσματικών μέτρων αποκατάστασης από όλες τις χώρες της ΕΕ θα συμβάλει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής και οικολογικής κρίσης και θα μας φέρει πιο κοντά σε έναν υγιή πλανήτη για την ευημερία όλων των ανθρώπων.
Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε παρακάτω:
WWF Briefing paper: Nature restoration – Τhe missing piece in the EU climate action puzzle
Της Σοφίας Κόπελα, υπεύθυνη πολιτικής για το φυσικό περιβάλλον, WWF Ελλάς
