Δημοσιεύτηκε στις November, 02 2021

Με δεδομένο ότι η COP26 συνέρχεται με μοναδικό σκοπό την επίτευξη του στόχου του 1,5 βαθμού Κελσίου, το βασικό κριτήριο για την αξιολόγηση των εξαγγελιών του Πρωθυπουργού της Ελλάδας, Κυριάκου Μητσοτάκη, από το βήμα της COP26 στη Γλασκόβη, είναι το κατά πόσο συμβάλλουν πραγματικά στην επίτευξη του στόχου αυτού.

Με αυτό το κριτήριο, οι χθεσινές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν ανεπαρκείς, καθώς δεν περιλάμβαναν καμία νέα δέσμευση -πέραν όσων ήδη ισχύουν- που θα αναδείξει την Ελλάδα σε πρωταθλήτρια της πορείας προς την κλιματική ουδετερότητα πριν το 2050.

Συγκεκριμένα, σε σχέση με τις τοποθετήσεις του πρωθυπουργού, σημειώνουμε τα εξής:

1. Ναυτιλία: Αρνητική πρωτοβουλία. Η ναυτιλία ευθύνεται για τις εκπoμπές περίπου 940 εκατ. τόνων CO₂  ετησίως και για σχεδόν το 3% των παγκόσμιων εκπομπών. Αυτή τη στιγμή αποτελεί τον μοναδικό τομέα με τέτοιο κλιματικό αποτύπωμα που δεν ρυθμίζεται σε διεθνές επίπεδο. Η πρόταση του πρωθυπουργού, με τη στήριξη της εφοπλιστικής κοινότητας, πρακτικά αποτελεί παρελκυστική πολιτική με στόχο την αναβολή της ανάληψης ουσιαστικής δράσης για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στη ναυτιλία, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να ενσωματώσει τον τομέα στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών. Η Ελλάδα θα πρέπει να στηρίξει τις ευρωπαϊκές και διεθνείς προσπάθειες, ώστε ο τομέας να μεταβεί σε πραγματική τροχιά μηδενικών εκπομπών έως τα μέσα του αιώνα.
   
   Τι δεν ακούσαμε: Ότι η Ελλάδα θα στηρίξει τη συμπερίληψη του τομέα της ναυτιλίας στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών.
    
2. Απεξάρτηση από τον άνθρακα: Η ανακοίνωση του πρωθυπουργού για απαλλαγή της Ελλάδας «από τον λιγνίτη το αργότερο μέχρι το 2028, ενώ όλες οι παλιές λιγνιτικές μονάδες θα κλείσουν σταδιακά έως το 2023» αποτελεί υπαναχώρηση σε σχέση με τις δηλώσεις του μόλις ένα μήνα νωρίτερα από το βήμα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου είχε δηλώσει ως καταληκτική ημερομηνία απολιγνιτοποίησης το 2025. Από τις χθεσινές δηλώσεις φαίνεται ότι παρατείνεται η λειτουργία της νέας και οικονομικά ζημιογόνου λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα V, η οποία θα ευθύνεται για περίπου 4,4 εκατ. τόνους  CO₂ κάθε χρόνο.
   Από τον Σεπτέμβριο του 2019, όταν και ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την απολιγνιτοποίηση της χώρας έως το 2028, τα οφέλη της απόφασης αυτής έχουν γίνει ήδη εμφανή. Η συμμετοχή της αιολικής και ηλιακής ενέργειας έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 10% ποσοστιαίες μονάδες, καλύπτοντας σχεδόν το 30% της ηλεκτροπαραγωγής της Ελλάδας, ενώ οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν μειωθεί κατά 18 εκατ. τόνους.
   
   Τι δεν ακούσαμε: Ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει ταχύτατα στην απεξάρτηση του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής από τον λιγνίτη και το ορυκτό αέριο με στόχο ένα σύστημα 100% ΑΠΕ έως το 2035.
    
3. Ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών και υδροηλεκτρικών: Πέρα από την  ανακοίνωση για εγκατάσταση 2GW υπεράκτιων αιολικών, η Ελλάδα θα πρέπει να στοχεύσει προς ένα σύστημα ηλεκτροπαραγωγής που στηρίζεται σχεδόν κατά 100% σε ΑΠΕ έως το 2035, ώστε να είναι εφικτός ο στόχος μηδενισμού των εκπομπών έως το 2040. H ανάπτυξη όλων των τεχνολογιών ΑΠΕ είναι απαραίτητη, αρκεί να γίνει με όρους που διασφαλίζουν ουσιαστική κοινωνική συμμετοχή στην ενεργειακή μετάβαση, απόλυτη διαφάνεια, περιβαλλοντικά σωστή χωροθέτηση και ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας.
   
   Τι δεν ακούσαμε: Ότι η Ελλάδα θα αναβαθμίσει σημαντικά τους στόχους της στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα έως το 2030 τόσο για τις ΑΠΕ (ο σημερινός στόχος ανέρχεται σε 61% - 64%), όσο και για την εξοικονόμηση ενέργειας, με ριζική ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστον 1.000.000 κατοικιών.
    
4. Διασυνδέσεις: Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις μεταξύ κρατών είναι απαραίτητο συστατικό της ενεργειακής μετάβασης και η παραγωγή πράσινου υδρογόνου σημαντικό εργαλείο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τομέων που είναι πιο δύσκολο να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα. Ωστόσο, η παραγωγή πράσινου υδρογόνου έχει εξαιρετικά περιορισμένο ρόλο στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αυτήν τη δεκαετία.
   
   Τι δεν ακούσαμε: Ρητές δικλείδες που θα αποκλείουν την παραγωγή μπλε υδρογόνου με χρήση ορυκτού αερίου και την οριστική ακύρωση έργων διασύνδεσης για τη μεταφορά ορυκτού αερίου, όπως είναι ο Eastmed.
    
5. Προστασία της βιοποικιλότητας: Καταρχάς θετική πρωτοβουλία, ωστόσο σε αντίθεση με τη συνάντηση Υψηλού Επιπέδου του συνεδρίου της Διεθνούς Ένωσης Διατήρησης Φύσης – IUCN στις 3 Σεπτεμβρίου, παραδόξως δεν έγινε καμία αναφορά στη δέσμευση για την προστασία του 30% της επικράτειας της χώρας και στα απαραίτητα βήματα για την εφαρμογή αυτής της δέσμευση η οποία θα έχει εξαιρετικά σημαντική συμβολή στην επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων.
   
   Τι δεν ακούσαμε: Την οριστική ακύρωση του προγράμματος ανάπτυξης υδρογονανθράκων στην ελληνική επικράτεια, ως έργου ασύμβατου με τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της Ελλάδας.
    
6. Στρατηγική GR-eco: Καταρχάς θετική πρωτοβουλία με στόχο την απεξάρτηση των νησιών της Ελλάδας από τα ορυκτά καύσιμα και τη στροφή τους στην καθαρή ενέργεια, με όρους βιωσιμότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Ελλείψει περισσότερων στοιχείων ως προς τη διαδικασία, το περιεχόμενο και το χρονοδιάγραμμα της στρατηγικής η πρωτοβουλία δεν μπορεί να αξιολογηθεί περαιτέρω.
   
    “Με τις συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου να καταγράφουν ένα ακόμα ρεκόρ αγγίζοντας τα 414 μέρη ανά εκατομμύριο, είναι η υλοποίηση τολμηρών μέτρων και πολιτικών που θα καθορίσουν αν η ανθρωπότητα θα μπορέσει να ευημερήσει σε έναν ζωντανό και ανθεκτικό πλανήτη. Περιμέναμε από τον πρωθυπουργό να ακούσουμε τουλάχιστον δύο εμβληματικές πρωτοβουλίες από το βήμα της COP26: την ακύρωση του προγράμματος ανάπτυξης υδρογονανθράκων ως έργου τελείως ασύμβατου με τους κλιματικούς στόχους της Ελλάδας και την ανακοίνωση προγράμματος ριζικής ενεργειακής αναβάθμισης τουλάχιστον 1.000.000 κατοικιών έως το 2030. Ο πρωθυπουργός μέσα από μία τοποθέτηση 5 λεπτών μπορούσε να αλλάξει το μέλλον την Ελλάδας. Με απογοήτευση διαπιστώσαμε ότι δεν το έκανε”, δήλωσε ο Δημήτρης Ιμπραήμ υπεύθυνος τομέα κλίματος και ενέργειας στο WWF Ελλάς. 
   
   Ακούσαμε τέλος με μεγάλο ενδιαφέρον τη δέσμευση του πρωθυπουργού να παρουσιαστεί στο υπουργικό συμβούλιο το σχέδιο κλιματικού νόμου αυτήν την εβδομάδα. Η ψήφιση ενός επιστημονικά τεκμηριωμένου εθνικού κλιματικού νόμου που  υπερβαίνει τις υποχρεώσεις που ήδη δεσμεύουν τη χώρα από το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία της Ελλάδας να τεθεί σε τροχιά επίτευξης του στόχου του 1,5 βαθμού. Το WWF Ελλάς καλεί τον πρωθυπουργό να καταθέσει σε ευρύ και ουσιαστικό δημόσιο διάλογο σχέδιο εθνικού κλιματικού νόμου που θα καταστήσει την Ελλάδα πρωτοπόρο στο κρίσιμο πεδίο της κλιματικής πολιτικής και θα προβλέπει κατ’ ελάχιστο: 

• Επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το αργότερο έως το 2045 (ακολουθώντας το παράδειγμα της Γερμανίας).
• Αναβάθμιση νομικά δεσμευτικού εθνικού κλιματικού στόχου σε 65% έως το 2030.
• Μετασχηματισμό του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής σε 100% ΑΠΕ έως το 2035.
• Τερματισμό της πολιτικής ανάπτυξης υδρογονανθράκων, με πρόβλεψη απαγόρευσης νέων προγραμμάτων έρευνας και εξόρυξης (κατά το παράδειγμα της Γαλλίας και της Ισπανίας).
• Σχέδιο για την υλοποίηση των στόχων για την προστασία της φύσης, όπως εξαγγέλθηκαν από τη Διάσκεψη της IUCN στη Μασσαλία.