Δημοσιεύτηκε στις February, 06 2021

Συνολικά υπάρχουν επτά ομάδες σκύλων σε όλη την επικράτεια (δύο της Ορνιθολογικής, μία του WWF Ελλάς και τέσσερις της Α' Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Κρήτης και Δωδεκάνησου).

Βετεράνοι των αποστολών είναι ο Κούκι στα Μετέωρα (Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία) και ο Κίκο στη Δαδιά (WWF Ελλάς) που ξεκίνησαν τη δουλειά τους στο πλαίσιο του πρώτου Προγράμματος LIFE για την προστασία του Ασπροπάρη. Οι ανιχνευτές σκύλοι περιπολούν με τους εκπαιδευτές τους στις Περιφερειακές Ενότητες Έβρου, Ροδόπης, Τρικάλων και Ιωαννίνων όπου επικαλύπτονται, πλήρως ή εν μέρει, δέκα περιοχές ΖΕΠ.

Τα δηλητηριασμένα δολώματα θεωρούνται κύρια απειλή και αιτία θανάτου των γυπών στα Βαλκάνια. Στην Ελλάδα παρά το γεγονός που η χρήση των δηλητηριασμένων δολωμάτων απαγορεύεται από το 1993, στην ύπαιθρο είναι ακόμη κοινή πράξη και απειλεί πολλά απειλούμενα με εξαφάνιση είδη, όπως ο Aσπροπάρης. «Η κατάσταση παραμένει σοβαρή, το πρόβλημα δεν έχει σταματήσει», λέει στη Greenagenda.gr η ερευνήτρια πεδίου του προγράμματος του WWF στον Έβρο Ελισάβετ Κρετ.

Ο στόχος των ομάδων ανίχνευσής είναι η πρόληψη, δηλαδή να μειώσουν τις πιθανότητες δηλητηρίασης των γυπών (ασπροπάρης, μαυρόγυπας και όρνιο), του μέσου του ελέγχου και καθαρισμού της υπαίθρου από δηλητηριασμένα δολώματα και ζώα που μπορούν να προκαλέσουν επιπλέον δηλητηριάσεις. Όσες περισσότερες περιοχές ελεγχθούν και «καθαριστούν», τόσες λιγότερες πιθανότητες υπάρχουν για να δηλητηριαστούν οι γύπες, άλλα άγρια ζώα (αετοί, θηλαστικά κλπ.) και οικόσιτα. Ήδη ένα καλό παράδειγμα είναι η έγκριση των τοπικών σχεδίων δράσεις για την καταπολέμηση των δηλητηριασμένων δολωμάτων που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE « Ζωή για τον Ασπροπάρη» LIFE NAT/ BG/000874), που πρέπει τώρα να υλοποιηθούν από τα δασαρχεία σε συνεργασία και με άλλους φορείς κτλ.

Για έβδομη χρονιά και παρά την πανδημία, οι Ομάδες Ανίχνευσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων και ζώων (ΟΣ) συνέχισαν να λειτουργούν, τηρώντας όλους τους περιορισμούς και μέτρα. Ο Κίκο και ο Κούκι μαζί με τους χειριστές τους «όργωσαν» την ελληνική ύπαιθρο της Κεντρικής Ελλάδας, Ηπείρου και Θράκης για να την καθαρίσουν από τα δηλητηριασμένα δολώματα και ζώα στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE «ΖΩΗ για τον Ασπροπάρη». Με τη βοήθεια των ΟΣ της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας και του WWF Ελλάς χωρίς αμφιβολία όλα αυτά τα χρόνια έχουν σωθεί πολλά άγρια και οικόσιτα ζώα. Οι ομάδες αυτές έχουν συμβάλει στην προστασία των σπάνιων γυπών, όπως Μαυρόγυπα, Όρνιου και Ασπροπάρη, του οποίου ο πληθυσμός δεν ξεπερνάει 4 ζευγάρια σε όλη τη χώρα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ετήσιας αναφοράς για το 2020 των δύο Ομάδων Ανίχνευσης στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE, δυστυχώς η παράνομη χρήση των δηλητηριασμένων δολωμάτων συνεχίζει να αποτελεί σοβαρή απειλή για τα αρπακτικά πουλιά και ειδικά για τους γύπες.

Το 2020 διεξήχθησαν συνολικά 39 περιπολίες, 25 περιπολίες στην Κεντρική Ελλάδα, Ήπειρο και Δυτική Ελλάδα και 14 στη Θράκη, όπου μόνο οι χειριστές των σκύλων κάλυψαν περίπου 120 χιλιόμετρα (οι σκύλοι καλύπτουν 2-3 φορές μεγαλύτερη απόσταση). Συνολικά, στις 8 από τις 39 περιπολίες βρέθηκαν 9 νεκρά ζώα τα οποία ταυτοποιήθηκαν ως δηλητηριασμένα (1 μαυρόγυπας, 5 τσοπανόσκυλα, 1 αλεπού, 1 αγριόγατα και 1 κουνάβι).

Όσον αφορά στα δηλητηριασμένα δολώματα εντοπίστηκαν συνολικά 15, όπου σε κάποιες περιπτώσεις βρέθηκε ολόκληρο πτώμα κτηνοτροφικού ζώου ενώ σε άλλες μικρά ή μεγαλύτερα κομμάτια κρέατος. Βάσει της εμπειρίας που έχουν αποκτήσει οι ΟΣ στις περιοχές τους και σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ντόπιων, οι πιθανοί λόγοι χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων ήταν η εξόντωση λύκου και η επίλυση προσωπικών αντιδικιών που οδηγεί σε θανάτωση ποιμενικών ή κυνηγετικών σκύλων. Ο τελευταίος λόγος προκαλεί οικονομικές απώλειες στους χρήστες γης, μιας και πλήττει τους σκύλους εργασίας, όπως τα τσοπανόσκυλα. Δυστυχώς, δυο από τα πέντε δηλητηριασμένα τσοπανόσκυλα ανήκουν στο δίκτυο καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών μια ακόμη δράση του Προγράμματος LIFE «ΖΩΗ για τον Ασπροπάρη» με την οποία το WWF Ελλάς μαζί με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία προσπαθούν να δικτυώσουν κτηνοτρόφους που θα διατηρούν και θα ανταλλάσουν ελληνικές τοπικές ράτσες τσοπανόσκυλων (π.χ. Μολοσσός Ηπείρου, Ελληνικός Ποιμενικός) με σκοπό να μειωθούν οι επιθέσεις από λύκους στα κτηνοτροφικά ζώα.

Ο Δημήτρης Βαβύλης, ορνιθολόγος και τοπικός υπεύθυνος του δικτύου ενάντια στα δηλητηριασμένα δολώματα για την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, σημειώνει στη Greenagenda.gr ότι «φέτος συμπληρώσαμε 7 χρόνια δράσης με τον συνεργάτη μου Κούκι. Σαν εχθές θυμάμαι την μέρα που τον γνώρισα, τον Φεβρουάριο του 2014, στην Ισπανία όπου πήγαμε για να εκπαιδευτούμε. Όλα αυτά τα χρόνια, με συνεχή παρουσία στην ύπαιθρο κυρίως των Μετεώρων αλλά και αλλού, έχουμε δει πολύ θάνατο καθώς ο Κούκι έχει εντοπίσει πάνω από 100 νεκρά δηλητηριασμένα ζώα. Επίσης έχουμε δει τη δειλία του δίποδου θηρίου στις πάνω από 120 φόλες που έχουμε εντοπίσει. Όμως, κάθε φόλα που εντόπισε ο Κούκι και στη συνέχεια αφαιρέσαμε από το περιβάλλον, σημαίνει ότι σώθηκε τουλάχιστον μία ζωή. Αναφέρομαι σε τουλάχιστον μία ζωή, καθώς μια φόλα μπορεί να ανοίξει έναν κύκλο θανάτου που μπορεί να κοστίσει τη ζωή σε πολύ παραπάνω από ένα ζώα. Όλα αυτά τα χρόνια επίσης γνώρισα και συνεργάστηκα με αναρίθμητους ανθρώπους της υπαίθρου, που, όπως και ο Ασπροπάρης, υποφέρουν και αυτοί από τη μάστιγα των δηλητηριασμένων δολωμάτων. Για τον Ασπροπάρη και για όλους αυτούς τους ανθρώπους, σαν τον Δημήτρη από τον Κονισκό που έχει χάσει πάνω από 120 τσοπανόσκυλα από δηλητηριασμένα δολώματα, θα συνεχίσουμε ακούραστα να είμαστε εκεί έξω και να κάνουμε τη δουλειά μας».

Το Πρόγραμμα LIFE «Επείγουσα Δράση για την Ενδυνάμωση του Βαλκανικού Πληθυσμού του Ασπροπάρη και τη Διασφάλιση της Μεταναστευτικής του Διαδρομής», υλοποιείται κατά την περίοδο 2017-2022 από Οργανώσεις και Φορείς από 14 χώρες στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική με σκοπό τη διάσωση των τελευταίων ζευγαριών Ασπροπάρη στα Βαλκάνια και τη διασφάλιση ασφαλούς μεταναστευτικής διαδρομής γι' αυτά. Οι δράσεις του Προγράμματος υλοποιούνται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συγχρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, του Πράσινου Ταμείου και του Ιδρύματος MAVA.

Οι Ομάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων με τους ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας και του WWF Ελλάς δημιουργήθηκαν το 2014 στο πλαίσιο του προηγούμενου Προγράμματος LIFE για την προστασία του Ασπροπάρη στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, με τίτλο «Η Επιστροφή του Ασπροπάρη» (LIFE10 NAT/BG/000152). Είναι μία πρωτοποριακή και αποτελεσματική δράση πρόληψης που συμβάλλει στην ανάδειξη της έκτασης της παράνομης χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων. Η δράση τους συνεχίζεται και στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος LIFE «Επείγουσα Δράση για την Ενδυνάμωση του Βαλκανικού Πληθυσμού του Ασπροπάρη και τη Διασφάλιση της Μεταναστευτικής του Διαδρομής».

· Στη Θράκη κάποιες από τις περιπολίες εντάχθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE14 NAT/NL/000901 με τίτλο «Προστασία του Μαυρόγυπα και του Όρνιου στα βουνά της Ροδόπης»

· Το δίκτυο καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE «ΖΩΗ για τον Ασπροπάρη» στην Κεντρική Ελλάδα, Ήπειρο και Θράκη και υποστηρίζεται από ένα άλλο μεγάλο δίκτυο κτηνοτρόφων της Βόρειο-δυτικής Ελλάδας σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ».

Τι να κάνετε όταν εντοπίσετε φόλες

Αν μάθετε για φόλες ή δηλητηριασμένα ζώα στην ύπαιθρο, καλέστε άμεσα:

Το 1591 (Συντονιστικό Κέντρο Δασοπροστασίας). Καθημερινά 8:00-22:00 & Σαβ/κο 10:00-20:00

Τις Ομάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας για την Περιφέρεια Τρικάλων και τις Περιφερειακές Ενότητες Ιωαννίνων, Καστοριάς & Φλώρινας: τηλ. 210 8228704 & 210 8227937 (καθημερινά 9:00-17:00).

Είναι στο χέρι μας να διατηρήσουμε τη φύση (και την ίδια μας τη ζωή), απαλλαγμένη από δηλητήρια!