Posted on March, 14 2022
Εξαιρετική διατροφική αξία έχουν τα τέσσερα ξενικά είδη ψαριών αγριόσαλπα, γερμανός, λεοντόψαρο και σαρδελόγαυρος, αφού είναι πλούσια σε αμινοξέα και «καλά» λιπαρά οξέα Ωμέγα-3 και Ωμέγα-6, ενώ δεν υπολείπονται θρεπτικών συστατικών συγκριτικά με τα μεσογειακά ψάρια. Αυτό προέκυψε από πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη στο πλαίσιο του έργου «Διερεύνηση της βιολογίας και της προοπτικής για οικονομική αξιοποίηση τεσσάρων ξενικών ειδών από τις ελληνικές θάλασσες» - «4ALIEN» (https://www.4alien.gr/) το οποίο συντονίζεται από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε) και υλοποιείται σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και το WWF Ελλάς.
Στόχος του προγράμματος, που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2020 και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Απρίλιο του 2023, είναι η μελέτη της βιολογίας των εν λόγω ξενικών ειδών, αλλά και η διερεύνηση της προοπτικής να αξιοποιηθούν εμπορικά και να βρουν τον δρόμο τους στην αγορά. Μάλιστα για την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών, αλλά και την εξοικείωσή τους με αυτά, το πρόγραμμα «4ALIEN» ανέπτυξε έναν χρήσιμο οδηγό γνωριμίας με τα συγκεκριμένα ξενικά είδη, με χρήσιμες πληροφορίες και ψαροσυμβουλές.
Ξενικά είδη ονομάζονται οι οργανισμοί που εμφανίζονται σε περιοχές πέραν της φυσικής γεωγραφικής τους κατανομής, λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων. Στη Μεσόγειο Θάλασσα εκτιμάται ότι σήμερα έχουν εισβάλει πάνω από 1.000 ξενικά είδη, ενώ στην Ελλάδα μέχρι το 2018 είχαν καταγραφεί 214, με την αγριόσαλπα, τον γερμανό, το λεοντόψαρο και τον σαρδελόγαυρο να εμφανίζουν δυναμική εξάπλωση.
Τα χωροκατακτητικά αυτά ξενικά είδη προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον, αφού αλλάζουν την τοπική βιοποικιλότητα και πολλές φορές δρουν ανταγωνιστικά με τα αυτόχθονα μεσογειακά είδη, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν χώρο και τροφή. Επίσης, έχουν αρνητικές επιπτώσεις και στην οικονομία, αφού πλήττουν την αλιευτική δραστηριότητα, καταστρέφοντας τα αλιευτικά εργαλεία.
Πλούσια σε θρεπτικά συστατικά & ικανά να συμβάλλουν στην προστασία των θαλασσών μας
Παρά τη μεγάλη θρεπτική τους αξία, κι επειδή τα ξενικά είδη είναι ακόμα “άγνωστα” στο κοινό, σήμερα σε μεγάλο βαθμό απορρίπτονται όταν αλιευθούν. Τι θα γινόταν όμως αν η αγριόσαλπα, ο γερμανός, το λεοντόψαρο και ο σαρδελόγαυρος έβρισκαν σταδιακά τη θέση τους στο τραπέζι μας; Κάτι τέτοιο θα μπορούσε ενδεχομένως να ωφελήσει τον πληθυσμό άλλων ψαριών με υψηλότερη εμπορική αξία και πιθανό κίνδυνο υπεραλίευσης. Σημειώνεται ότι το 90% των πληθυσμών ψαριών παγκοσμίως απειλείται από την υπεραλίευση, ενώ το 80% των ιχθυαποθεμάτων στη Μεσόγειο υπεραλιεύεται. Επιπλέον, οι ψαράδες, που μέρα με τη μέρα βλέπουν την ψαριά τους να λιγοστεύει, θα εξασφάλιζαν ένα επιπλέον εισόδημα με την εμπορική αξιοποίηση των ξενικών αυτών ειδών.
Όπως προέκυψε από την έρευνα, τα τέσσερα ξενικά είδη που μελετώνται στο πλαίσιο του προγράμματος «4ALIEN», έχουν την εξαιρετική διατροφική αξία των μεσογειακών ψαριών, ενώ παρουσιάζουν και κάποιες ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες.
Πιο συγκεκριμένα, η σύσταση του φιλέτου και των τεσσάρων ειδών αποτελείται από πρωτεΐνη άριστης ποιότητας, σε ποσοστό περίπου 20%, η οποία περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα για τον άνθρωπο και είναι εφάμιλλη αυτής του κρέατος. Επίσης, τα εν λόγω ψάρια δεν περιέχουν υδατάνθρακες, ενώ έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και είναι ιδανικά για δίαιτες με χαμηλά λιπαρά.
Επιπλέον, παρουσιάζουν άριστο προφίλ λιπαρών οξέων, αφού είναι πολύ πλούσια στα δύο πολυτιμότερα Ωμέγα-3 πολυακόρεστα λιπαρά, δηλαδή το εικοσαπεντανοϊκο οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA), και μάλιστα στην ιδανική αναλογία.
Σημειώνεται επίσης, ότι η αγριόσαλπα και ο γερμανός (ή άσπρος και μαύρος γερμανός κατά πολλούς ψαράδες) παρουσιάζουν μία επιπλέον ενδιαφέρουσα και ευεργετική ιδιαιτερότητα. Πέραν των Ωμέγα-3, είναι πλούσια σε ένα ξεχωριστό Ωμέγα-6 λιπαρό οξύ, το Αραχιδονικό οξύ, που αποτελεί βασικό δομικό χαρακτηριστικό των νευρικών κυττάρων και απαραίτητο για την εγκεφαλική υγεία, καθώς και για την καλή κατάσταση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Όλοι οι δείκτες διατροφικής αξίας του λίπους των τεσσάρων ειδών υποδεικνύουν ότι είναι τροφή με άριστη ποιότητα λίπους που συμβάλλει στη διατήρηση και τη βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας του ανθρώπου.
Θρεπτικά, αλλά άγνωστα…
Με στόχο την εξοικείωση των καταναλωτών με την αγριόσαλπα, τον γερμανό, το λεοντόψαρο και τον σαρδελόγαυρο, στο πλαίσιο του προγράμματος, δημιουργήθηκε ο «Οδηγός Ξενικών Ειδών» (διαθέσιμος στο https://www.4alien.gr/), που περιλαμβάνει χρήσιμες πληροφορίες για καθένα από τα τέσσερα ξενικά είδη.
Ειδικότερα, μέσω του Οδηγού οι καταναλωτές μπορούν να ενημερωθούν για το επιστημονικό και τα επικρατέστερα κοινά ονόματα που έχουν δοθεί στα είδη αυτά, την ιστορία του ταξιδιού τους, τις θαλάσσιες περιοχές που τα συναντάμε στην Ελλάδα, αλλά και χρήσιμες ψαροσυμβουλές. Για παράδειγμα, στον Οδηγό θα διαβάσει κανείς πως το λεοντόψαρο είναι αδηφάγος θηρευτής, όμως αν δεν βρει τροφή δεν θα λιμοκτονήσει, αφού μπορεί να μείνει νηστικό ως και τρεις μήνες σταματώντας κάθε μεταβολική λειτουργία! Επίσης θα γνωρίσει τον σαρδελόγαυρο, που μπορεί να μας ξεγελάσει γιατί στο κεφάλι μοιάζει με γαύρο, στην πραγματικότητα όμως τα δυο αυτά είδη δεν ανήκουν καν στην ίδια οικογένεια.
Ο Οδηγός θα επικαιροποιείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ στο άμεσο μέλλον, θα περιλαμβάνει πρωτότυπες και νόστιμες συνταγές με τα τέσσερα αυτά είδη, δεδομένου ότι είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Έρευνα για τη συλλογή δεδομένων για αυτά τα «άγνωστα» ξενικά είδη των θαλασσών μας
Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο του έργου «4ALIEN» υλοποιούνται δειγματοληψίες προκειμένου να μελετηθεί η βιολογία των τεσσάρων ξενικών ειδών, αλλά και έρευνα σχετικά με τις περιοχές εξάπλωσής τους και τους πιθανούς κινδύνους σε άλλα είδη ψαριών και στον τομέα της αλιείας. Επιπλέον, θα εξεταστεί η δυνατότητα αλιείας τους αλλά και οι προοπτικές για την εμπορική τους αξιοποίηση δεδομένου ότι, όπως προέκυψε από την έρευνα για τη διατροφική τους αξία, αυτή είναι εξαιρετική. Φυσικά, σημαντικό ρόλο στο αν θα βρουν τα τέσσερα ξενικά ψάρια τον δρόμο τους στην αγορά διαδραματίζουμε και εμείς ως καταναλωτές επηρεάζοντας τη ζήτηση μέσα από τις επιλογές μας.
Σημειώσεις προς τους συντάκτες:
- Φωτογραφίες των ειδών διαθέσιμες εδώ.
